Η Σκύρος από τους προϊστορικούς χρόνους γνώρισε αποίκους τους ακοινώνητους και σκληροτράχηλους Δόλοπες, έπειτα προσαρτήθηκε και υποστηρίχθηκε από την Αθήνα, υπέφερε κατά τη Βυζαντινή εποχή από τους πειρατές, την εκμεταλλεύτηκαν οι Ρωμαίοι και λεηλατήθηκε από τους Τούρκους.
Ο Σκυριανός, σ’ ένα νησί απομονωμένο στο μέσο του πελάγου, χωρίς καμία βοήθεια από πουθενά, με τους συνεχείς κατατρεγμούς, ζούσε διαρκώς μέσα στον κίνδυνο και την απόγνωση. Συνεχώς, αποζητούσε τρόπο να ημερέψει το τοπίο και τη μοναξιά του. Η μόνη διέξοδος ήταν η πίστη και η προσευχή στο Θεό.
Έτσι, εξηγείται το μεγάλο ποσοστό βαθιάς πίστης των Σκυριανών, όπου μια ιδιάζουσα μα και πατροπαράδοτη θρησκευτικότητα σε συνάρτηση με τους τοπικούς θρύλους, τα έθιμα και τις δοξασίες ρυθμίζουν ακόμα και σήμερα την ιδιωτική μα και κοινωνική ζωή των Σκυριανών.
Απόδειξη και έργο είναι οι 180, σήμερα, εκκλησίες (παλιότερα ήταν πάνω από τις διπλάσιες) και αποκορύφωμα η Μονή του Άη Γιώργη. Χτίστηκε το 960 μ.χ. επί Νικηφόρου Φωκά, πάνω στο Κάστρο στην κορυφή της Χώρας με το οποίο έχουν κοινή και μοναδική είσοδο την “Σιδερόπορτα”.
- ο Αη Γιώργης “ο Επανωτός”, επειδή είναι πάνω στο Κάστρο
- ο Αη Γιώργης “ο Μεγαλόχαρος”, με προτεραιότητα 800 ετών από τη γνωστή Παναγία τη “Μεγαλόχαρη” της Τήνου
- ο Αη Γιώργης “ο Καβαλάρης”, ο έφιππος πολέμιος του κακού
Το μοναστήρι υπάγετε στην Ιερά Μονή της Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους και μαζί, ως μετόχι της, μια τεράστια περιουσία από τα καλύτερα κτήματα του νησιού που σχεδόν αγγίζει το 1/5 της έκτασής του. Τα κτήματα δωρίθηκαν από τους Ν.Φωκά και Ι.Τσιμισκή.
Σύμφωνα με παράδοση που ποτέ δεν έχει εξακριβωθεί, ενώ μνημονεύεται συχνά στα γραπτά:
Λέγεται ότι “το 960, ο Νικηφόρος Φωκάς, σε μία του εκστρατεία στην Κρήτη για την απελευθέρωση της Μεγαλονήσου από τους Σαρακηνούς, είχε ως πνευματικό του στρατεύματός του, τον φίλο του, Όσιο Αθανάσιο τον οποίο είχε γνωρίσει στο Μοναστήρι του Κυμινά της Βιθυνίας. Όταν ο στόλος περνούσε κοντά στη Σκύρο, κατά άλλους ο Όσιος Αθανάσιος αρρώστησε και κατά άλλους μια φοβερή τρικυμία ανάγκασε τον αυτοκράτορα Ν.Φωκά ν’ αποβιβάσει το φίλο του στη Σκύρο. Εκεί, ο Όσιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης έμεινε ένα χρόνο κατά τη διάρκεια του οποίου προσευχόταν μέσα σε μια σπηλιά κοντά στο Κάστρο.
Όταν ξαναπέρασε ο Ν.Φωκάς από τη Σκύρο να παραλάβει το φίλο του, αυτός του είπε ότι προσευχόταν διαρκώς για να νικήσει τους Άραβες, όπως και έγινε. Ζήτησε, δε, να του φτιάξει στη Σκύρο ένα μοναστήρι και ο Φωκάς έφτιαξε τον Αη Γιώργη τον οποίο προίκισε με πολλά κτήματα που εδώρησε στην υπό ίδρυση Μονή του Αγίου Όρους”.
Το καθεστώς των κτημάτων έχει αναγνωρισθεί επισήμως και είναι σημείο τριβής πολλές φορές λόγω ασάφειας ή για άλλους λόγους με τους Σκυριανούς, σε σημείο ν΄ αναφέρονται και ευτράπελες ιστορίες για την περιφρούρηση από τους μοναχούς της περιουσίας τους, όπως αυτό, ότι “δεν άφηναν τις μέλισσες να βοσκήσουν στα κτήματα της Μονής”.
Το μοναστήρι χτίστηκε το 960 μ.χ. ανακαινίστηκε το 1600 και επισκευάστηκε το 1984 από τις ζημιές που είχε υποστεί από τους σεισμούς. Στη μονή, ο επισκέπτης πηγαίνει με τα πόδια μιας και βρίσκεται στην περίοπτη θέση πάνω από τη Χώρα, όπου την κούραση της ανηφόρας αποζημιώνει η θέα -από ψηλά- της Σκύρου και του Αιγαίου.
Η μονή διαθέτει μικρό προαύλιο χώρο αλλά αρκετές πεζούλες και μπαλκόνια σε διάφορα ύψη και με διαφορετικούς προσανατολισμούς μιας και οι άνεμοι που φυσούν τακτικότατα ξεπερνούν τα 9 μποφόρ.
Ο ναός είναι περίτεχνα τοιχογραφημένος με θέματα διάφορους Αγίους και διακοσμημένος από παλιά ξυλόγλυπτα, τέμπλο και επίπλωση (η Σκύρος από παράδοση έχει αναγνωριστεί διεθνώς στην ξυλογλυπτική).
Δύο εικόνες, από τις πολλές που παριστάνουν τον Αη Γιώργη, είναι πολύ σημαντικές για την λατρεία των Σκυριανών. Η μία είναι από τις σπάνιες που ο Αι Γιώργης παριστάνεται όρθιος και με μαύρο πρόσωπο, την οποία κάποιος ευλαβής χριστιανός έφερε από την Κωνσταντινούπολη για να τη σώσει από τις εικονομαχίες ενώ η δεύτερη είναι αυτή που, κατά την παράδοση, έφεραν τα κύματα του Αιγαίου και παριστάνει τον Αη Γιώργη καβαλάρη στο άλογο -εικόνα ασημοστόλιστη και θεωρούμενη ως αυστηρός φύλακας της μοναστηριακής περιουσίας.
Στα τάματα, δεσπόζει το μετάλλιο του πρώτου σύγχρονου Έλληνα Ολυμπιονίκη, του Σπύρου Λούη, το οποίο είχε υποσχεθεί στον Άγιο για τη βοήθειά του.
Προστάτης του νησιού, παρά τις άτυχες εποχές που καλόγεροι σκληροί και πολλές φορές άπληστοι εκμεταλλεύτηκαν και τυράννησαν, στο όνομα του Αγίου, τους φοβισμένους Σκυριανούς, ο Αη Γιώργης ρίζωσε στις καρδιές τους και πολέμησε καβάλα στ’ άλογό του τα θεριά, τους κουρσάρους, τις αρρώστιες και προστάτευσε τα σπίτια, τις σοδειές και τα κοπάδια του νησιού.
Στις 23 Απριλίου γιορτάζεται η μνήμη του Αγίου στη Μονή με φαγοπότι για όλους, από τάματα που προσφέρουν οι ντόπιοι, κατσικοπρόβατα που σφάζονται επιτόπου και μαγειρεύονται υπέροχα με ρύζι κοκκινιστό.
1040 χρόνια μετά…
Ο ηγούμενος “Γερόντιος” (κατά κόσμο Χρήστος Μπούιντας) είναι ο υπηρέτης της Μονής από το 1993. Γεννημένος το 1964 στην Ορμύλια Χαλκιδικής είναι το τέταρτο δίδυμο παιδί από τα πέντε της οικογένειας. Μεγάλωσε σε μια κωμόπολη που έχει προστάτη τον Άγιο Γεώργιο. Τέλειωσε εκεί το γυμνάσιο και στον Πολύγυρο το λύκειο. Δεκαεπτά ετών επισκέφθηκε το Άγιο Όρος και παρέμεινε για οκτώ χρόνια όπου αποφοίτησε απ’ την Εκκλησιαστική Ακαδημία του Αγ. Όρους. Συνέχισε τις σπουδές του για πέντε χρόνια στη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης όπου ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης τον χειροτόνησε και μέσα σε συνολικά ένδεκα μέρες, προήχθη σε Υποδιάκονος, Διάκονος, Ιερομόναχος, Αρχιμανδρίτης και Πνευματικός!!!
Σήμερα, στη Σκύρο, φέρετε ως Ηγούμενος του Αη Γιώργη, Οικονόμος της Μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγ. Όρους, Αρχιμανδρίτης Καρυστίας και Σκύρου και τέλος Εφημέριος της Αρχοντοπαναγιάς!
Ο άνθρωπος που, κάτι σαν εμμονή, θεωρεί ότι δε θα μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο στη ζωή του απ’ το να υπηρετεί τον Αη Γιώργη. Να σημειωθεί ότι η θέση σ’ αυτή τη Μονή είναι εθελοντική , θεωρείται, δε και δυσμενής. Άνθρωπος ακούραστος που λειτουργεί, υποδέχεται τους επισκέπτες, καθαρίζει και περιποιείται τη Μονή, φροντίζει τις αγορές των αναλώσιμων και του εξοπλισμού της Μονής, επισκευάζει και αναπαλαιώνει τις φθορές, μαγειρεύει, πλένει, ράβει και κάνει όλα αυτά που κάνουν πολλοί μοναχοί μαζί, μόνος του.
Ξέχωρα όμως, απ’ αυτό που θα πει κανείς ότι είναι υποχρέωσή του, έχει δημιουργήσει ένα ευχάριστο και οικείο περιβάλλον στη Μονή, που περιλαμβάνει παρτέρια με δένδρα που ο ίδιος σκάβει και ποτίζει, γλάστρες σε όλα τα μπαλκόνια, παγκάκια για μια ανάσα και λίγη κουβεντούλα, έχει ξεκινήσει την αντικατάσταση όλων των εξωτερικών ξύλων -πόρτες, παράθυρα, κάγκελα με ξύλο φουρνιστής καστανιάς- έχει ασφαλίσει τους χώρους με χονδρές, καλαίσθητες σιδεριές, δημιουργεί νέους χώρους με μάνδρες και στηθαία στα διάφορα επίπεδα της Μονής, ώστε οι επισκέπτες να περιπλανιούνται ευχάριστα σ’ αυτόν τον ονειρικό βράχο του Αιγαίου.
Αλλά, δε σταματάει εδώ! Έχουμε έναν σύγχρονο μικρό ξενώνα (προς το παρόν όχι για όλους), τουαλέτες στους βοηθητικούς χώρους της Μονής, παιχνίδια και παιδότοπο για τους μικρούς επισκέπτες και -το πιο σημαντικό- πολλά σχέδια για το μέλλον (όπως π.χ. Μουσείο – Εκθετήριο), που όποιος γνωρίζει την “τροχιά” και τις ανησυχίες του μοναχού Γερόντιου, είναι σίγουρος ότι πολύ-πολύ σύντομα θα τα πραγματοποιήσει.
Αν κανείς, ανακατέψει όλα αυτά που γράφηκαν πριν μ’ ένα έμφυτο και αδιάκοπο χιούμορ του μοναχού, σίγουρα θα ξαφνιαστεί όταν κατά την επίσκεψή του στη Μονή κοιτάξει στο ρολόι του την ώρα που πέρασε.
Το τηλέφωνο της Μονής για συνετή χρήση είναι 22220 91216.
Ο Αη Γιώργης σήμερα…
Μέχρι το 2001 το μοναστήρι ήταν σε πλήρη λειτουργία. Με τους σεισμούς του 2001, υπέστη ζημιές και για αυτό το λόγο ήταν κλειστό για το κοινό, μέχρι να ολοκληρωθούν οι επισκευές.
Πρόσφατα ολοκληρώθηκαν οι εργασίες επισκευής του πρώτου επιπέδου και γίνονται προσπάθειες για να ανοίξει η μονή τις πύλες της στο κοινό.